Program Czyste Powietrze w cieniu nadużyć. Co poszło nie tak i jak można to naprawić? [Rekomendacje PORT PC]

Program Czyste Powietrze od początku miał słuszne założenia: wspierać właścicieli domów jednorodzinnych w modernizacji źródeł ciepła i poprawie efektywności energetycznej budynków. Miał być motorem napędowym dla transformacji energetycznej w Polsce, poprawiając jakość powietrza i redukując emisję CO₂. Niestety, jak pokazują najnowsze informacje ujawnione przez Polską Organizację Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), rzeczywistość boleśnie rozminęła się z założeniami programu.

Jak doszło do nadużyć w ostatniej edycji programu Czyste Powietrze?

Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 19 marca br., specjaliści Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła „PORT PC” omówili problemy, jakie pojawiły się podczas realizacji ostatniej edycji programu Czyste Powietrze. Sygnałem ostrzegawczym dla branży i beneficjentów programu było wprowadzenie w 2022 roku tzw. prefinansowania, które miało umożliwić mniej zamożnym rodzinom realizację inwestycji bez konieczności wykładania środków własnych. Prefinansowanie pozwalało wypłacić wykonawcy połowę przyznanego dofinansowania jeszcze przed realizacją inwestycji. Jak się okazało – to rozwiązanie stworzyło podatny grunt dla patologii.

Część firm, wykorzystując brak odpowiednich mechanizmów kontrolnych, zaczęła stosować nieuczciwe praktyki:

• – zawyżano ceny urządzeń i usług, dopasowując je do górnych limitów dotacji,
• – instalowano urządzenia niespełniające norm jakości, często nieposiadające certyfikatów dopuszczających do obrotu,
• – minimalizowano koszty inwestycji kosztem beneficjenta, np. montując pompy ciepła w budynkach bez odpowiedniej izolacji czy prawidłowo dobranych instalacji.

W wielu przypadkach ofiarami padały osoby starsze, mniej zamożne, nieświadome konsekwencji podpisywania pełnomocnictw i niekorzystnych umów. W efekcie zostawały z instalacjami, które nie spełniały swojej funkcji i narażały je na dodatkowe koszty.

Patologie w Czystym Powietrzu – jakie są konsekwencje dla branży?

Nieuczciwe działania części wykonawców niosą poważne skutki nie tylko dla bezpośrednio pokrzywdzonych beneficjentów. Psują one wizerunek całej branży, niszczą zaufanie do programów publicznych i tworzą nieuczciwą konkurencję dla rzetelnych firm, które dbają o wysoką jakość usług i dobór urządzeń zgodnie ze sztuką inżynierską.

Jak słusznie zauważył Tomasz Golański, doświadczony instalator obecny na konferencji PORT PC: „Instalacje z pompami ciepła to nie jest sprzedaż garnków. Powinni zajmować się tym przeszkoleni profesjonaliści”.

Reakcja branży: PORT PC rusza z pomocą

W odpowiedzi na zgłoszenia i rosnącą skalę problemu PORT PC uruchomiło specjalną infolinię dla pokrzywdzonych beneficjentów programu „Czyste Powietrze”. Pod numerem +48 882 574 569, dostępnym od poniedziałku do piątku w godz. 8:00–16:00, osoby mogą uzyskać bezpłatną pomoc prawną i techniczną.

Organizacja zapowiedziała również publikację dwóch dokumentów:

• – „Czarna Księga” – zawierająca przypadki nadużyć i nieuczciwych praktyk,
• – „Biała Księga” – z rekomendacjami zmian dla przyszłości programu, które mają chronić beneficjentów i zapewnić transparentność inwestycji.

Co dalej? Potrzebne konkretne działania

Obecna reforma programu „Czyste Powietrze” daje nadzieję na uporządkowanie sytuacji, ale – jak podkreślają eksperci – niezbędne są radykalne zmiany:

• – lepsza weryfikacja wykonawców i urządzeń,
• – obowiązkowe audyty przed- i poinwestycyjne,
• – edukacja beneficjentów w zakresie możliwego ryzyka i praw konsumenckich,
• – wsparcie gminnych ekodoradców oraz pracowników wojewódzkich funduszy w przeciwdziałaniu nadużyciom.

Sytuacja związana z programem „Czyste Powietrze” to ważny sygnał alarmowy dla całej branży grzewczej. Rzetelni producenci i instalatorzy muszą nie tylko dostarczać wysokiej jakości urządzenia, ale również aktywnie uczestniczyć w budowaniu świadomości klientów i edukowaniu rynku. Długofalowy sukces transformacji energetycznej nie zależy wyłącznie od dotacji, lecz przede wszystkim od zaufania, transparentności i profesjonalizmu wszystkich uczestników tego procesu.

Kolejne edycja Programu Czyste Powietrze ruszy już 31 marca br. – jakie są jej założenia?

Jak bezpiecznie wybrać pompę ciepła i wykonawcę?

Z punktu widzenia inwestora ważne jest nie tylko uzyskanie dotacji, ale przede wszystkim dobór odpowiedniego urządzenia i prawidłowy montaż. Pompa ciepła to technicznie zaawansowane rozwiązanie, które – jeśli jest dobrze dobrane i zainstalowane – może działać bezawaryjnie przez wiele lat, przynosząc realne oszczędności.

Na co zwrócić uwagę, planując taką inwestycję?

• – Dobór urządzenia do budynku – pompa ciepła powinna być dobrana na podstawie audytu energetycznego lub rzetelnej analizy zapotrzebowania cieplnego budynku. Instalacja źle dobranego urządzenia może powodować niedogrzanie domu lub wysokie rachunki za prąd.
• – Kompatybilność z instalacją grzewczą – pompa ciepła musi współpracować z istniejącym systemem grzewczym. Czasem konieczna jest jego modernizacja (np. wymiana grzejników lub montaż ogrzewania podłogowego).
• – Termoizolacja budynku – nawet najlepsza pompa ciepła nie będzie działać efektywnie, jeśli z domu „ucieka ciepło”. Dlatego najpierw warto zadbać o ocieplenie ścian, dachu i wymianę okien.
• – Jakość urządzenia – wybieraj urządzenia renomowanych producentów, którzy mogą potwierdzić efektywność, trwałość i bezpieczeństwo swoich urządzeń.
• – Doświadczony instalator – montaż pompy ciepła to zadanie dla certyfikowanych fachowców. Nie tylko poprawnie zamontują urządzenie, ale też uruchomią system, skalibrują ustawienia i odpowiednio przeszkolą użytkownika. Autoryzowanych instalatorów urządzeń marek De Dietrich i Baxi znajdziesz w naszej bazie. To fachowcy, którzy przeszli szkolenia i przestrzegają standardów instalacyjnych. Dzięki nim masz pewność, że inwestycja w pompę ciepła będzie bezpieczna i opłacalna.

źródło: https://portpc.pl/jak-oszukiwano-w-programie-czyste-powietrze-port-pc-pietnuje-naduzycia-i-uruchamia-wsparcie-dla-pokrzywdzonych/