Lista ZUM pod ostrzałem – czy nowe przepisy zaszkodzą rynkowi pomp ciepła?
Od stycznia 2025 roku obowiązują nowe zasady kwalifikowania pomp ciepła do dopłat w programie Czyste Powietrze. Zmiany miały zwiększyć transparentność i jakość urządzeń dostępnych na rynku, jednak według ekspertów branżowych osiągnęły zupełnie odwrotny efekt. Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) alarmuje, że obecne regulacje otwierają furtkę dla manipulacji wynikami badań, ignorując europejskie standardy certyfikacji. Czy konsumenci stracą dostęp do wysokiej jakości urządzeń?
Czym jest lista ZUM i dlaczego budzi kontrowersje?
Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) to zestawienie urządzeń kwalifikujących się do dofinansowania w ramach programu Czyste Powietrze. Do tej pory obecność na liście nie była obowiązkowa – wystarczyło spełnienie określonych norm i posiadanie renomowanych certyfikatów, takich jak HP Keymark czy EHPA Q. Jednak od 1 stycznia 2025 roku zmieniły się zasady – aby uzyskać dopłatę, urządzenie musi znajdować się na liście ZUM i przejść testy w polskich akredytowanych laboratoriach.
Problem w tym, że nowy system certyfikacji wprowadza szereg niepokojących rozwiązań, które zdaniem ekspertów mogą prowadzić do obniżenia jakości pomp ciepła dostępnych na rynku.
„Złote modele” i manipulacja wynikami badań
Największym zarzutem wobec nowego systemu jest możliwość wprowadzania na rynek tzw. „złotych modeli”. W przeciwieństwie do uznanych w Europie certyfikatów, które wymagają losowych testów i audytów fabryk, nowa polska procedura pozwala producentom samodzielnie wybierać urządzenia do badań laboratoryjnych.
– W Polsce producent może sam wybrać urządzenie do testów, nie ma kontroli losowych próbek ani audytów produkcji. Oznacza to, że produkt, który trafia do sprzedaży, może mieć gorsze parametry niż ten testowany w laboratorium – tłumaczy Paweł Lachman, prezes PORT PC, w swoich wpisach na linkedin.com i x.com.
Dla porównania, europejski system HP Keymark wymaga, aby pierwsze urządzenie do testów wybierał niezależny instytut, kolejne modele były sprawdzane co dwa lata, a fabryki przechodziły obowiązkowe audyty i kontrole jakości. W Polsce takich zabezpieczeń nie przewidziano.
Nowa lista ZUM – faworyzowanie nieuczciwej konkurencji?
Zmiany wprowadzone na liście ZUM oznaczają również, że wielu renomowanych producentów nie zdążyło dostosować się do nowych wymogów, przez co na liście ZUM znalazło się zaledwie 25% urządzeń dostępnych na polskim rynku.
Zdaniem ekspertów oznacza to ograniczony wybór dla konsumentów oraz większe ryzyko, że dofinansowanie otrzymają urządzenia o niższej jakości, które nie spełniają wysokich standardów obowiązujących w Unii Europejskiej.
Czy Bruksela zareaguje?
PORT PC nie zamierza pozostawać bezczynne i już na początku roku złożyło oficjalną skargę do Komisji Europejskiej, domagając się:
- – Powiązania listy ZUM z europejską bazą EPREL, aby zapewnić zgodność z unijnymi normami.
- – Wprowadzenia audytów fabryk i losowych testów urządzeń, aby wyeliminować możliwość manipulacji wynikami badań.
- – Przywrócenia uznawanych w UE certyfikatów (HP Keymark, EHPA Q, Eurovent) jako podstawy do uzyskania dofinansowania.
Jeśli skarga zostanie uznana, Komisja Europejska może zmusić Polskę do zmiany przepisów i dostosowania ich do unijnych regulacji, co mogłoby oznaczać powrót do sprawdzonych systemów kontroli jakości.
Co dalej z listą ZUM?
Program Czyste Powietrze jest obecnie wstrzymany, a nowy nabór wniosków ma ruszyć 31 marca 2025 roku. Nie wiadomo jednak, czy do tego czasu lista ZUM zostanie uzupełniona o nowe urządzenia. Jeśli nic się nie zmieni, konsumenci mogą stanąć przed ograniczonym wyborem, a rynek pomp ciepła w Polsce może stracić na konkurencyjności.
Nasza firma śledzi sytuację na bieżąco i będzie informować o kolejnych zmianach. Jeśli planujesz inwestycję w pompę ciepła, warto dobrze przeanalizować dostępne opcje i wybierać urządzenia o potwierdzonej jakości!
