Ekologiczne ogrzewanie domu. Jakie rozwiązanie będzie najlepsze?

Decyzję o sposobie ogrzewania i podgrzewania wody inwestor podejmuje często w momencie wyboru konkretnego projektu lub jeszcze wcześniej. Ekologiczne ogrzewania jest w dzisiejszych czasach koniecznością. Przede wszystkim ze względu na ochronę środowiska, ale także z powodu panujących obecnie przepisów i zwykle także chęci oszczędności na źródle ciepła. Decyzja o wyborze konkretnego rodzaju i modelu urządzenia może przełożyć się także  na wygodę jego użytkowania i koszt eksploatacji nieruchomości. Budując nowy dom, warto przyjrzeć się różnym możliwościom ekologicznego ogrzewania i różnym dostępnym na rynku systemom grzewczym. 

Wybierając ekologiczne ogrzewanie domu, trzeba przeanalizować kilka kluczowych kwestii. Przede wszystkim należy zastanowić się nad własnymi preferencjami i oczekiwaniami, jakie ma się wobec systemu grzewczego. Czasami trzeba wziąć także pod uwagę ograniczenia działki, na której jest budowany dom. Zawsze będzie miała znaczenie powierzchnia budowanej nieruchomości, ale także metraż, jaki można przeznaczyć na kotłownię, czyli po prostu pomieszczenie, w którym będzie zainstalowane urządzenie grzewcze, a czasem kilka urządzeń. Należy zaznajomić się także z najnowszymi wymaganiami, jakie powinien spełnić nowy budynek według Warunków Technicznych 2021 (WT 2021). Określają one między innymi, jakie jest być dopuszczalne roczne zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię, która będzie wykorzystywana do ogrzewania i przygotowania c.w.u, a także  do chłodzenia, wentylacji i oświetlenia. A zatem WT 2021 w dużym stopniu determinują, jakie ogrzewanie ekologiczne będzie zainstalowane w konkretnej inwestycji. 

Dlaczego ogrzewanie ekologiczne jest ważne? 

Wydaje się, że temat smogu już nieco spowszedniał. Wszyscy zdają sobie sprawę, że oddychają zanieczyszczonym powietrzem. Ale gdy jeszcze kilka lat temu smogowe alarmy budziły przerażenie, dziś ludzie nieco się z nimi oswoili. Nie oznacza to jednak, że smog przestał być szkodliwy. Za zanieczyszczenie powietrza, którym oddychamy odpowiada głównie ogrzewanie domów i mieszkań, a także ruch uliczny i w niewielkim stopniu przemysł. Czym tak naprawdę jest smog? To właśnie zanieczyszczenie powietrza, na które składają się przede wszystkim: pył zawieszony PM10, pył zawieszony PM2,5, benzo(a)piren czy dwutlenek azotu. To bardzo groźne substancje. Pył zawieszony PM10 pochodzi właśnie ze starych urządzeń grzewczych na paliwo stałe. Składa się on ze związków organicznych i nieorganicznych, a także kumuluje toksyny. Nazwa pochodzi od rozmiaru – cząsteczka ma wielkość 10 mikrometrów. Pył zawieszony PM10 ma bardzo zły wpływ na układ oddechowy człowieka: pokrywa ścianki pęcherzyków płucnych, podrażnia śluzówkę i skórę. A stąd krótka droga do alergii, astmy i groźnych nowotworów. Pył zawieszony PM2,5 jest jeszcze mniejszy – dlatego z pęcherzyków płucnych dostaje się do krwioobiegu. Uszkadza poza układem oddechowym układ krążenia. Jest jeszcze groźniejszy niż pył zawieszony PM10. Benzo(a)piren to substancja rakotwórcza. To tak naprawdę wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które kumulują się w ciele człowieka. Są szczególnie niebezpieczne dla układu rozrodczego i płodu. 

Ekologiczne ogrzewanie – jaki kocioł gazowy wybrać? 

Obecnie jednym z najczęściej wybieranych systemów, oczywiście, o ile działka ma dostęp do gazu ziemnego, jest ogrzewanie gazowe. Gaz to ogrzewanie ekologiczne, a koszty inwestycji są stosunkowo niskie. Na jakiej podstawie można uznać, że gaz jest ekologiczny? Jest to najczystsze paliwo spośród paliw kopalnych. Produktami spalania gazu są: dwutlenek węgla, para wodna i minimalne ilości azotu. Przy czym spalanie gazu emituje do atmosfery o ⅓ mniej dwutlenku węgla niż spalanie oleju opałowego i o połowę mniej niż spalanie węgla. 

W dzisiejszych czasach naturalnym wyborem jest gazowy kocioł kondensacyjny, który ma o wiele wyższą sprawność niż urządzenie tradycyjne. Jest on bardzo wygodny w obsłudze i zajmuje niewiele miejsca, szczególnie w wersji dwufunkcyjnej bez dodatkowego zasobnika. W przypadku kotłów kondensacyjnych, w przeciwieństwie do kotłów na paliwo stałe, nie jest potrzebne osobne pomieszczenie do ich instalacji. Wymagania dotyczące miejsca montażu są także mniej restrykcyjne niż w przypadku tradycyjnego kotła gazowego. Można go zatem powiesić na przykład  w kuchni, łazience lub pralni. Konkretny model i moc urządzenia będą uzależnione od konstrukcji budynku, jego powierzchni i zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową. Zapotrzebowanie na c.w.u. będzie uzależnione od liczby członków rodziny, a także ich potrzeb i przyzwyczajeń związanych z korzystania z bieżącej wody. Dla dużego domu, z dwiema łazienkami, szczególnie gdy w którejś jednocześnie będzie się korzystać z wanny i prysznica, najlepszym wyborem będzie kocioł jednofunkcyjny i zasobnik na ciepłą wodę użytkową. Zapewnia on wysoki komfort korzystania z wody – dzięki zasobnikowi będzie można podgrzać duży jej zapas. Zasobnik gwarantuje odpowiedni przepływ wody i właściwą temperaturę napływającej wody. Warto wiedzieć, że korzystając z kotła gazowego, można dodatkowo postawić także na odnawialne źródła energii. Jest to możliwe w przypadku rozwiązań hybrydowych – połączenia kotła z pompą ciepła. Niezbędny będzie odpowiednio ustawiony regulator, który zagwarantuje włączanie i wyłączanie obu urządzeń w taki sposób, aby zapewnić jak najbardziej ekonomiczną pracę całego układu. 

Ekologiczne ogrzewanie domu pompą ciepła

Innymi często wybieranymi rozwiązaniami grzewczymi w przypadku nowych inwestycji są pompy ciepła. Ze względu na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii pompy ciepła są niezwykle ekologiczne, a ponadto ekonomiczne w eksploatacji. Jedynie na początku konieczne będzie poniesienie wyższego kosztu niż w przypadku na przykład kotła gazowego. Wśród pomp ciepła są urządzenia gruntowe i powietrzne. Praca tych pierwszych jest bardzo stabilna i efektywna. Jednak aby je zainstalować niezbędne jest spełnienie pewnych warunków wejściowych. Gruntowa pompa ciepła może pracować dzięki kolektorom poziomym lub pionowym. Kolektory poziome wymagają, aby inwestor dysponował odpowiednio dużym ogrodem – powierzchnia, którą będą zajmować kolektory musi być większa niż powierzchnia domu, która będzie ogrzewana taką pompą ciepła. Kolektor pionowy wymaga mniej miejsca, ale aby go zainstalować, trzeba przeprowadzić specjalne odwierty, na co trzeba uzyskać zgodę. 

Ogrzewanie ekologiczne powietrzną pompą ciepła jest dużo popularniejsze niż pompą gruntową przede wszystkim jej instalacja jest łatwiejsza i znacznie tańsza. Pompa powietrzna zwykle jest nieco mniej efektywna od pompy gruntowej w miesiącach zimnych. Wtedy pompa ciepła wspomaga się grzałką elektryczną. Ważne jest ustalenie momentu, w którym grzałka będzie się załączać, tak aby zachować odpowiednią równowagę między opłacalnością a komfortem. 

Sektor pomp ciepła rozwija się szybko i bardzo dynamicznie. Są to obecnie jedne z najbardziej nowoczesnych urządzeń grzewczych. Producenci oferują zaawansowane technologicznie rozwiązania nie tylko dlaczego, aby klienci mogli cieszyć się wygodnym i tanim ogrzewaniem, ale także by przyczyniać się do ochrony środowiska naturalnego. 

Kolektory słoneczne – ekologiczne ogrzewanie ze słońca

Kolektory słoneczne sprawdzą się najlepiej w celu ekologicznego ogrzewania ciepłej wody użytkowej. Na zanieczyszczenie środowiska wpływa bowiem nie tylko ogrzewanie domów i mieszkań, ale także konieczność podgrzania wody używanej np. do mycia. Pracują one w taki sposób, że promienie słoneczne padające na absorber rozgrzewają go. Następnie wytworzone ciepło przekazywane jest do czynnika roboczego, który z kolei przekazuje je do zasobnika ciepłej wody. Kolektory słoneczne są doskonałym sposobem wykorzystania odnawialnych źródeł energii w sytuacji, gdy dom jest ogrzewany gazowym kotłem kondensacyjnym. Taki układ będzie jeszcze bardziej ekologiczny niż w sytuacji, gdyby za całość ogrzewania i c.w.u. odpowiadał tylko kocioł. Kolektory sprawdzą się także w komplecie z pompą ciepła. Przyjmuje się, że instalacja solarna może zapewnić w ciągu całego roku do 60% energii, która będzie wykorzystana do  podgrzania c.w.u. Reszta musi pochodzić z innego źródła. Przyczyna jest dość prozaiczna. Kolektory najefektywniej pracują w miesiącach wiosenno-letnich, gdy promieniowanie słoneczne jest najintensywniejsze i pada na nie pod najlepszym kątem. Zimą i jesienią, gdy słońca jest mniej, podgrzewanie wody odbywa się przy pomocy innego urządzenia. Decydując się na kolektory słoneczne, należy dobrze oszacować zapotrzebowanie rodziny na ciepłą wodę użytkową. Jest to niezbędne do dokładnego ustalenia wymaganej powierzchni kolektorów i pojemności podgrzewacza, który będzie z nimi połączony. 

Czy polskie domy są ogrzewane ekologicznie? 

Nowo budowana nieruchomość musi spełniać wymagania stawiane domom w Warunkach Technicznych 2021. Musi być więc po pierwsze odpowiednio zaizolowany, a po drugie zasilany energią odnawialną, przynajmniej częściowo. Jednak ekologiczne ogrzewanie sprawdzi się nie tylko w nowych domach. Pożądane jest także w starszych budynkach, których w naszym kraju jest najwięcej. Mają więc one bardzo duży wpływ na stan środowiska naturalnego. Jeszcze 5 lat temu ponad 70% polskich domów jednorodzinnych było ogrzewanych paliwami stałymi. Więcej niż 3,5 miliona osób używało do ogrzewania domu węgla.  Częste były też kominki i inne urządzenia opalane drewnem.  Najgorsza sytuacja była pod tym względem w małych miejscowościach. Stąd smog pojawiał się nie tylko w miastach, choć to głównie one były z nim kojarzone. W wielu województwach od tej pory powstały uchwały antysmogowe, funkcjonuje też program dotacji “Czyste Powietrze”, więc odsetek ten zmniejsza się z roku na rok.