Branża HVAC a transformacja energetyczna – kogo będzie potrzebował rynek?

Transformacja energetyczna tworzy tysiące nowych miejsc pracy, a wśród nich szczególne miejsce zajmują specjaliści, którzy potrafią połączyć wiedzę techniczną z umiejętnościami doradczymi i sprzedażowymi – tacy jak doradcy techniczno-sprzedażowi HVAC. To właśnie oni pomagają klientom, inwestorom i firmom przełożyć ambitne cele klimatyczne na konkretne, działające rozwiązania.

Transformacja energetyczna – co to jest i jakie daje wyzwania?

Transformacja energetyczna to globalny proces odchodzenia od paliw kopalnych (węgla, ropy, gazu) na rzecz odnawialnych źródeł energii (OZE) i technologii zwiększających efektywność energetyczną. Jej celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, poprawa jakości powietrza, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz dostosowanie gospodarki do wymogów klimatycznych Unii Europejskiej.

W Polsce transformacja energetyczna ma szczególne znaczenie – krajowa energetyka wciąż w dużej mierze oparta jest na węglu, a jednocześnie wprowadzane są ambitne programy wspierające rozwój OZE i modernizację budynków. Kluczowym elementem tego procesu jest branża HVAC, która odpowiada za projektowanie i wdrażanie systemów grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, coraz częściej zintegrowanych z pompami ciepła, fotowoltaiką czy magazynami energii.

Jednak transformacja to nie tylko szansa, ale też wyzwanie. Raporty branżowe wskazują na rosnący deficyt wykwalifikowanych specjalistów – od instalatorów i serwisantów po doradców techniczno-sprzedażowych, którzy potrafią doradzić klientom najlepsze rozwiązania i przeprowadzić ich przez proces inwestycyjny. Brak takich kadr może spowolnić realizację ambitnych celów klimatycznych.

W efekcie rośnie zapotrzebowanie na nowoczesną edukację i szkolenia – takie jak Akademia HVAC, przygotowująca doradców techniczno-sprzedażowych, czy specjalistyczne kursy producentów, np. szkolenia De Dietrich, które podnoszą kwalifikacje instalatorów i serwisantów w zakresie nowoczesnych technologii OZE i HVAC. To one mogą zapewnić, że transformacja energetyczna w Polsce nie będzie tylko hasłem, ale realnym, efektywnym procesem.

Jakie jest zapotrzebowanie na pracowników branży OZE i HVAC?

Transformacja energetyczna przyspiesza w tempie, które jeszcze kilka lat temu wydawało się nierealne, a branża HVAC jest jednym z jej filarów. Dane z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pokazują, że tylko do 2030 roku w sektorze efektywności energetycznej, OZE i nowoczesnych instalacji budynkowych może powstać nawet 300 tys. nowych miejsc pracy.

Według najnowszych analiz rynek pracy w branży instalacyjnej, a szczególnie w segmencie HVAC/R, mierzy się z poważnym niedoborem specjalistów. Raport Europejskiej Agencji Pracy (ELA) wskazuje, że w 11 państwach UE, w tym w Niemczech, Rumunii czy Holandii, ponad 60% wakatów dla mechaników klimatyzacji i chłodnictwa jest trudno obsadzić.

Problem ten potwierdza raport IEA „Developing a Global Energy Efficiency Workforce in the Buildings Sector”, który opisuje powszechne braki kadrowe w sektorze efektywności energetycznej budynków – obejmującym m.in. instalatorów HVAC/R, elektryków i hydraulików – we wszystkich krajach Unii.

Sytuacja w Polsce jest równie wymagająca. Jak podaje raport KAPE i BUPS II, w budownictwie energooszczędnym brakuje dziś wykwalifikowanych instalatorów OZE, monterów oraz osób przygotowanych do prowadzenia szkoleń. Aby zrealizować krajowe strategie modernizacji i termomodernizacji do 2030 r., sektor ten będzie musiał pozyskać aż 327 tys. nowych pracowników. To wyraźny sygnał, że inwestycje w edukację branżową i specjalistyczne szkolenia są konieczne, aby utrzymać tempo transformacji energetycznej i rozwój branży HVAC w Polsce i Europie.

Co istotne, zapotrzebowanie nie ogranicza się tylko do sektora mieszkaniowego. Duże projekty komercyjne i przemysłowe – hale produkcyjne, magazyny, biurowce – również intensywnie modernizują swoje systemy grzewczo-chłodnicze, co dodatkowo zwiększa popyt na wykwalifikowane kadry.

Dla osób, które chcą wejść do tego sektora, to wyjątkowy moment – rynek oferuje stabilne zatrudnienie, rosnące stawki i jasną ścieżkę rozwoju, a kwalifikacje można zdobyć szybciej niż w tradycyjnym modelu studiów, m.in. dzięki programom takim jak Akademia HVAC czy praktycznym szkoleniom od producentów, np. De Dietrich.

Jakie kompetencje są dziś szczególnie wartościowe w branży HVAC i OZE?

Transformacja energetyczna sprawia, że branża HVAC potrzebuje specjalistów o profilu znacznie szerszym niż dawniej. Samo doświadczenie w montażu czy serwisie instalacji to dziś za mało – rośnie znaczenie kompetencji łączących wiedzę techniczną, świadomość ekologiczną i umiejętności doradcze.

Do najbardziej poszukiwanych kompetencji na rynku należą:

Znajomość nowoczesnych technologii

• – Pompy ciepła (powietrzne, gruntowe, hybrydowe), systemy rekuperacji, zaawansowane klimatyzatory VRF, magazyny energii i integracja z fotowoltaiką.
• – Umiejętność doboru urządzeń do specyfiki budynku oraz zgodnie z wymogami efektywności energetycznej.

Uprawnienia i certyfikaty branżowe

• – SEP (eksploatacja i dozór instalacji elektrycznych), F-gaz (obsługa urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych), certyfikaty producentów potwierdzające znajomość konkretnych systemów.

Kompetencje doradcze i sprzedażowe

• – Prowadzenie analizy potrzeb klienta, przygotowywanie ofert, wyjaśnianie zasad działania systemów w przystępny sposób.
• – Umiejętność łączenia aspektów technicznych z argumentami ekonomicznymi i ekologicznymi.

Zrozumienie przepisów i programów wsparcia

• – Znajomość procedur formalnych, dotacji i ulg podatkowych (np. „Czyste Powietrze”, „Moje Ciepło”), co jest istotne przy doradztwie inwestorom indywidualnym i biznesowym.

Orientacja na innowacje i zrównoważony rozwój

• Śledzenie trendów technologicznych, umiejętność włączania nowości rynkowych do projektów i ofert.

Edukacja i szkolenia – szybkie odpowiedzi na rynkowe potrzeby

Jednym z największych wyzwań, przed jakimi stoi branża HVAC w kontekście transformacji energetycznej, jest luka kompetencyjna. Nowe technologie – od pomp ciepła po zaawansowane systemy rekuperacji i klimatyzacji VRF – wymagają specjalistów, którzy nie tylko potrafią je zainstalować, ale też dobrać odpowiednie rozwiązanie, zoptymalizować jego działanie i przekonać klienta do inwestycji. Tymczasem raporty branżowe pokazują, że w Polsce brakuje tysięcy wykwalifikowanych fachowców, a proces ich kształcenia w tradycyjnych modelach jest zbyt powolny, by sprostać szybkości zmian.

Rozwiązaniem są intensywne programy edukacyjne i specjalistyczne szkolenia, które w krótkim czasie przygotowują do pracy w sektorze.

• – Akademia HVAC to przykład ścieżki dla osób, które chcą zostać doradcami techniczno-sprzedażowymi. W ciągu kilkunastu miesięcy uczestnicy zdobywają wiedzę o technologiach HVAC i OZE, uczą się zasad doboru urządzeń, podstaw prawa i finansowania inwestycji, a także umiejętności negocjacyjnych i prezentacyjnych. Nauka odbywa się w formule hybrydowej, co pozwala łączyć kształcenie z pracą zawodową.
• – Szkolenia De Dietrich są skierowane głównie do instalatorów i serwisantów. Obejmują obsługę i konfigurację nowoczesnych urządzeń grzewczych i OZE, zasady ich montażu oraz diagnostyki. To praktyczne warsztaty prowadzone przez ekspertów, które pozwalają szybko podnieść kwalifikacje i zdobyć certyfikaty cenione przez pracodawców i klientów.

Takie inicjatywy wypełniają lukę kadrową na współczesnym rynku pracy i sprawiają, że specjaliści mogą od razu wejść do branży w roli pełnoprawnych ekspertów. W czasach, gdy tempo zmian technologicznych jest rekordowe, a transformacja energetyczna wymaga błyskawicznej adaptacji, elastyczne i praktyczne kształcenie staje się kluczem do sukcesu – zarówno dla pracowników, jak i całej gospodarki.

Źródła:

https://bups.kape.gov.pl/wp-content/uploads/2024/04/Strategia-zaspokojenia-zapotrzebowania-na-wykwalifikowanych-pracownikow-energooszczednego-budownictwa-w-perspektywie-2030-roku.pdf i https://www.cleanenergyministerial.org/content/uploads/2025/03/developingaglobalenergyefficiencyworkforceinthebuildingssector.pdf i https://iifiir.org/en/news/eu-reports-shortage-of-rac-technicians